آسم رایجترین بیماری مزمن ریوی است که باعث بروز مشکلات متعدد در تنفس افراد می شود. در واقع بایستی اشاره کرد که این بیماری به دو صورت انتسابی و اکتسابی در افراد وجود دارد و می تواند سلامت فرد را تهدید کند. این بیماری باعث میشود، تنفس دشوار شده و در نهایت فرد دچار علائمی مثل خس خس سینه، سرفه و تنگی نفس شود. در این مقاله قصد داریم به بررسی سوال آسم چیست؟ علتها، علائم آسم بپردازیم :
آسم چیست؟
بیماری” آسم چیست؟” بیماری آسم (به انگلیسی asthma)، بیماری التهاب مجاری تنفسی است که به واسطه آن مجاری تنفسی باریک وتنگ شده که در نهایت تنفس را برای فرد بیمار دشوار می کنند. در حالت معمول با هر تنفس مقدار زیادی هوا از طریق دهان و بینی وارد گلو شده و در نهایت به ریه ها میرسد. اما زمانی که مجاری تنفسی به واسطه بیماری آسم متورم و عضلات آن سفت میشوند، مخاط راه های تنفسی را پر کرده و تنفس را برای بیمار دشوار میکند.
چه افرادی ممکن است به بیماری آسم مبتلا شوند؟
آسم که در حقیقت یک واکنش آلرژیک است ، در هر سن و برای هر شخصی اتفاق می افتد بنابراین احتمال بروز آن در تمامی افراد یکسان است اما در مواردی برخی از افراد با نسبت بالاتری در معرض ابتلای آن قرار دارند که در زیر به آن ها اشاره نمودیم :
به طور کلی افرادی که ممکن است نسبت به دیگران بیشتر به بیماری آسم مبتلا شوند کسانی هستند که
- سابقه خانوادگی ابتلا به آسم دارند
- دخانیات و تنباکو بسیاری مصرف می کنند
- در معرض دود دست دوم قرار دارند ( منظور همنشینی با افراد سیگاری یا قلیانی)
- قرار گرفتن در محیط هایی با آلودگی هوای بالا
- شرایط کاری که با دود قلع و سایر مواد همراه است
محرک های آسم
افرادی که مبتلا به بیماری آسم هستند، معمولا در هنگام تماس با مواد تحریککننده دچار حملات آسمی یا تشدید علائم همیشگی آن می شوند. محرک هایی که می توانند در تشدید علائم آسم تاثیر گذار باشند شامل برخی از مواد شیمیایی و محیط های آلوده است . البته بعد از مدتی فرد با تشخیص محرک های آسم ، از استفاده و یا قرار گرفتن در معرض آن خودداری می کند که این عامل خود برای پیشگیری از حملات آسمی بسیار موثر است. تاثیرات محرک ها ممکن است بلافاصله ایجاد شوند و در برخی از موارد هم ممکن است بعد از یک یا دو روز بعد شروع شوند. تاثیرات محرک ها در افراد مختلف متفاوت و با نشانه های نا مشابهی همراه است. از شایع ترین و رایج ترین محرک های آسم می توان به موارد زیر اشاره نمود :
- کنههای گردوغبارکه با چشم دیده نمیشوند و در هوا وجود دارند
- ورزش
- کپک
- آفات (مثل سوسکها، موشها و سایر آفات خانگی)
- حیوانات خانگی
- دود تنباکو و سیگار
- وجود مواد شیمیایی یا بوهای قوی، گرد آرد یا چوب نیز میتواند باعث ایجاد حملات در برخی افراد شود.
علائم بیماری آسم چیست ؟
افرادی که به آسم مبتلا هستند علائم مشخصی را به همراه دارند و معمولا این دسته افراد دارای نشانه های واضحی از این بیماری هستند، آسم با درد قفسه سینه و گرفتگی آن همراه است و در طول روز و بیشتر شب ها با سرفه های مکرر فرد را مورد حمله قرار می دهد. افراد مبتلا به آسم نسبت به قرار گرفتن در محیط های بسته و یا دارای گرد و غبار حساس هستند و توانایی تنفس راحت در این شرایط را نخواهند داشت . به طور کلی تنگی نفس، خس خس کردن سینه در زمان راه رفتتن یا فعالیت های سبک از نشانه های ابتلا به آسم است .
نشانه های کلی آسم شامل موارد زیر خواهد بود:
- سفتی یا درد قفسه سینه
- سرفه (بهخصوص در شب)
- تنگی نفس
- خسخس سینه
ممکن است در هر حمله آسم، همه این علائم ذکر شده را در کنار هم نداشته باشید. در آسم مزمن، شما ممکن است علائم و نشانههای مختلفی را در زمانهای مختلف تجربه کنید که این علائم میتواند بین حملات آسم تغییر کند.
افراد مبتلا به آلرژی یا افرادی که در معرض دود تنباکو قرار دارند بیشتر در معرض ابتلا به آسم هستند که این شامل دود دستدوم (قرارگرفتن در معرض دود شخصی که سیگار میکشد) و دود دست سوم (قرارگرفتن در مکانهایی که برخی سیگار کشیدهاند) میشود. آمارها نشان میدهد که زنان بیشتر از مردان به آسم مبتلا میشوند. همچنین این بیماری افراد سیاهپوست را بیشتر از سایر نژادها تحت تاثیر قرار میدهد.
حملات آسمی
ممکن است در برخی از شرایط علائم آسم تشدید و با حالت هایی از تنگی نفس و خرخر کردن سینه همراه شود. فرد مبتلا به آسم معمولا در اثر وارد شدن فشارهای عصبی یا استرس و یا قرار گرفتن در برخی از محیط های خاص دچار حمله آسمی می شود که این عارضه منجر به سفت شدن عضلات اطراف راه های هوایی می شود. در این وضعیت دیواره راه های هوایی معمولا متورم، زخیم و ملتهب شده و فرد قادر به نفس کشیدن عادی نخواهد بود. البته حملات آسمی دارای عوارض دیگری هم است که خس خس سینه، سرفه های شدید نیز مشاهده می شود. معمولا حمله آسمی تشدید شونده است و فرد نیاز به مراجعه حتمی به اورژانس یا پزشک خواهند داشت .
در طول حمله آسم، سه اتفاق ممکن است رخ دهد:
برونکواسپاسم: ماهیچه های اطراف راه های هوایی منقبض می شوند (سفت می شوند). هنگامی که آنها سفت می شوند، راه های هوایی شما را باریک می کند. هوا نمی تواند آزادانه از طریق راه های هوایی منقبض جریان یابد.
التهاب: پوشش مجاری تنفسی شما متورم می شود. مجاری تنفسی متورم اجازه نمی دهد هوای زیادی به ریه های شما وارد یا خارج شود.
تولید مخاط: در طول حمله، بدن شما مخاط بیشتری تولید می کند. این مخاط غلیظ راه های هوایی را مسدود می کند.
هنگامی که راه های هوایی شما سفت تر می شود، صدایی به نام خس خس هنگام نفس کشیدن، صدایی که راه های هوایی شما هنگام بازدم ایجاد می کند، تولید می کنید. همچنین ممکن است یک حمله آسم به نام تشدید یا تشدید را بشنوید. این اصطلاح برای زمانی است که آسم شما کنترل نشده باشد.
آیا بیماری آسم اکتسابی است یا انتسابی؟
بله، آسم بیماریای است که در بعضی افراد به صورت ارثی منتقل میشود. در واقع ممکن است این عارضه از والدین به فرزندان و یا به خویشاوندان نزدیک سرایت کند. اما مهم است بدانید که عوامل ژنتیکی تنها یکی از عوامل موثر در بروز آسم هستند و دقیقاً نحوه انتقال و ارثبرداری آن هنوز به طور کامل مشخص نشده است.
تحقیقات نشان میدهد که وجود عوامل ژنتیکی در خانواده میتواند باعث افزایش خطر ابتلا به آسم شود. این بدان معناست که در صورت ابتلای والدین ممکن است فرزندان نیز به آن مبتلا شوند. اگر یکی از والدین آسمی داشته باشد، احتمال ابتلا به آسم در فرزندان بیشتر است. اگر هر دو والدین آسمی باشند، این احتمال بیشتر میشود.
بنابراین، میتوان گفت که عوامل ژنتیکی نقشی در ارثبرداری بیماری آسم دارند، اما دیگر عوامل محیطی مانند عوامل آلرژیک، تنفسی و عفونی نیز در بروز و شدت آسم تأثیر دارند.
بهترین راه پیشگیری از ابتلا به آسم چیست؟
همانطور که بیان شد آسم یک بیماری التهابی مزمن راه های تنفسی است که با علائمی مانند سختی در نفس کشیدن، سرفه، و خس خس صدا در سینه همراه است. هرچند که این بیماری در بسیاری از موارد بدون دلیل ایجاد می شود اما در شرایطی که سابقه خانوادگی وجود داشته باشد ، برای پیشگیری از ابتلا به آسم و کاهش خطرات آن، می توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
اجتناب از عوامل منبع تحریک : اگر در موقعیت های خاص تحریک پذیری ریه ها زیاد می شود، سعی کنید از عواملی که می توانند آسم خود را تحریک کنند، مانند دود سیگار، غبار، آلودگی هوا، آلرژنها (مانند گرده گیاهان و حیوانات)، عفونتهای تنفسی و تماس با مواد شیمیایی ضروری ، دوری کنید.
استفاده از داروهای پیشگیری : معمولا داروهای ضد التهاب غيراستروئيدي (NSAIDs) که توسط متخصص آلرژی تجویز می شود، می توانند در کاهش التهاب راه هاي تنفسي کمک کنند و از حملات آسمی جلوگیری کنند. بنابراین در صورت ابتلا به این بیماری و جهت کنترل به بهترین متخصص آلرژی مراجعه نمایید.
مراقبت از راههای تنفسی : به عنوان یک فرد با آسم، مهم است که راههای تنفسی خود را به خوبی مراقبت کنید. منظور این است که محیط های آلوده و دارای گرد و غبار را تصفیه نمایید. استفاده از دستگاه های تصفیه هوای خانگی (اگر لازم است)، و عملکرد منظم ورزشهاي تنفسی می تواند به بهبود وضعیت تنفسی کمک کند.
تغذیه سالم : رعایت یک رژیم غذایی سالم که شامل میوه ها، سبزیجات، مواد غذایی پرفیبر، و مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا-3 است، می تواند به قوی کردن سیستم ایمنی بدن و کاهش علائم آسم کمک کند.
مشاوره و پیگیری پزشک : مهم است که با متخصص آسم و آلرژی در مورد برنامه درمانی مناسب برای شما صحبت کنید و همچنین به توصیه ها و دستورالعمل های او رعایت کنید.
با این حال، همیشه بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا بتوانید یک برنامه پیشگیری شخصیسازی شده برای خودتان داشته باشید.
