واکسن آنفولانزا شاید پرتکرارترین چیزی باشد که در ابتدای فصل پاییز در مراکز دارویی و درمانی به چشمتان بخورد. این واکسن برای حفاظت افراد از بیماری آنفولانزا استفاده می شود. واکسن آنفولانزا از معروف ترین و پردرخواست ترین داروهای تزریقی در فصل پاییز است که در بسیاری از داروخانه ها و مراکز بهداشتی درمانی عرضه می شود اما سوالی که برای افراد به وجود می آید این است که چرا باید این واکسن را به صورت سالانه دریافت کنند؟ چرا مانند دیگر واکسن ها فقط یکبار زده نمی شود؟ برای پاسخ به این پرسش با ما در این مقاله همراه باشید.
واکسن آنفولانزا نوعی درمان برای بیماری آنفولانزا است. این بیماری یک عفونت تنفسی است که می تواند عوارض جدی را برای افراد به ویژه در کودکان خردسال، سالمندان و افراد با شرایط پزشکی خاص ایجاد کند. راه حلی که پزشکان برای برطرف کردن عوارض و مشکلات این بیماری عفونی در نظر گرفتند، تزریق واکسن آنفولانزا به افراد بالای 6 ماه بود زیرا با این واکسن می توان تا حد قابل توجهی از عوارض آن را کاهش داد.
ایجاد ایمنی پس از تزریق واکسن آنفولانزا تا دو هفته طول می کشد، اما حتی اگر تا شروع فصل آنفولانزا آن را دریافت نکنید، می توانید از این واکسن بهره مند شوید. معمولاً بهتر است افراد واکسن آنفولانزای خود را در ماه های اول پاییز دریافت کنند. با این حال، اگر واکسن را دیرتر نیز دریافت کنید، همچنان می توانید از خود در برابر شیوع دیررس آنفولانزا محافظت کنید.
می توانید درباره واکسن آنفولانزا و واکسن کرونا در این ویدیو اطلاعات مفیدی از بهترین فوق تخصص آسم و آلرژی، دکتر یعقوب محبوب اسکویی کسب کنید.
واكسن آنفولانزا و واكسن كرونـــا
چند نوع واکسن آنفولانزا وجود دارد؟
این واکسن پرطرفدار مدل های مختلف تولید دارد. به دلیل اینکه این واکسن فراگیر بایستی بتواند برای همه افراد و گروه ها قابل تزریق باشد، سازندگان آن را به مدل های مختلف تولید کرده اند. پیش از معرفی انواع واکسن، می خواهیم دسته بندی دیگری در این باره به شما نشان دهیم :
واکسن چهار ظرفیتی : واکسن های چهار ظرفیتی آنفولانزا در واقع برای محافظت در برابر 4 مدل از ویروس بیماری زای آنفولانزا است که به صورت A یک و دو و B یک و دو وجود دارد.
واکسن سه ظرفیتی : واکسن های سه ظرفیتی توانایی محافظت در برابر 3 تایپ از ویروس های عامل بیماری را دارند، یعنی در واقع آنفولانزا تایپ A یک و دو به علاوه تایپ یک B می توانند با واکسن های سه ظرفیتی مهار شوند.
از این دو دسته واکسن آنفولانزا، واکسن هایی با مدل های دیگر به وجود آمده است که پرمصرف ترین و پرفروش ترین آن ها، واکسن های مدل زیر است :
واکسن های برپایه سلول : یک شیوه متداول برای ساخت واکسن، پرورش سلول های مربوط به آن و تولید واکسن از سلول های بیماری زاست. برای ساخت واکسن آنفولانزا نیز این شیوه ساخت وجود دارد. به این نوع، واکسن سلولی آنفولانزا می گویند. در این مدل از واکسن، ویروس ضعیف و زنده در واکسن وجود دارد که به بدن فرد تزریق می شود تا بدن بتواند با شبیه سازی بیماری با استفاده از ویروس ضعیف شده، خود را در برابر این بیماری حفظ کند.
گفتنیست که این واکسن را به صورت اسپری به بینی فرد میزنند و مطابق دستور عمل مشخص از آن استفاده می شود. نکته دیگر درباره واکسن برپایه سلول این است که جزو واکسن های چهار ظرفیتی آنفولانزا قرار می گیرد.
واکسن های عادی آنفولانزا برپایه تخم مرغ
همان طور که از اسم این واکسن ها پیداست، در ساخت آن از تخم مرغ استفاده شده. پروتئین تخم مرغ به تولید واکسن آنفولانزا کمک می کند و در واقع بخش اصلی از آن را تشکیل می دهد. پروتئین داخل تخم مرغ به رشد و پرورش سلول های مورد نیاز برای واکسن کمک می کند. البته که تنها این ماده کافی نیست و بایستی از مواد دیگری در این واکسن استفاده شود. مواد دیگر شامل:
تیمروزال : تیمروزال که از جنس جیوه است برای نگهداری سلول های تولید کننده واکسن و پروتئین تخم مرغی استفاده می شود. وجود جیوه در آن می تواند گاها حساسیت زا باشد اما به طور معمول مشکلی ایجاد نمی کند.
علاوه بر تیمورزال از نگهدارنده ها و ثابت کننده های دیگری نیز استفاده می شود که بایستی در واکسن استفاده شود. نگهدارنده ها باعث می شوند که واکسن را بتوان به نقاط مختلف ارسال کرد و کمترین درصد تخریب و فساد دارویی در آن به وجود بیاید. برخی از این نگهدارنده ها عبارتند از سوربیتول، گلوتامات سدیم، ساکاروز که همگی در مواد روزمره یافت می شوند.
برای نگهداری و مراقبت از واکسن دربرابر ویروس ها و باکتری های دیگر بایستی به آن آنتی بیوتیک هایی نیز اضافه کنند تا ورود واکسن به بدن باعث بروز بیماری نشود! آنتی بیوتیک های استفاده شده در واکسن مانند جنتامایسن یا نئومایسن از جمله باکتری هایی هستند که عموم افراد با آن ها مشکلی ندارند اما در صورتی که افراد مشکلات جدی با آنتی بیوتیک داشته باشند بایستی حتما به بهترین متخصص آلرژی در تهران مراجعه کنند.
همچنین سازندگان واکسن برای یکسان سازی همه این مواد درکنار هم از امولسیفایرهایی مانند پلی سوربات هشتاد یا فرمالدئیدها استفاده می کنند تا از ته نشینی یا نا همگونی مواد داخل واکسن جلوگیری شود.
واکسن نوترکیب : همواره واکسن های رایج مانند واکسن تخم مرغی یا حتی بر پایه سلولی دارای عوارض و محدودیت هایی برای گروه های خاص بوده است زیرا از مواد با ترکیبیات مختلفی تشکیل شده است که هرکدام از آنها می تواند برای دسته ای از افراد مشکل ساز باشد. در نتیجه سازندگان واکسن برای تولید مدل های دیگر واکسن آنفولانزا تلاش می کنند تا بتوانند تمام افراد متقاضی برای واکسن را مورد پوشش قرار دهند. واکسن نوترکیب از جمله دستاوردهای شاخص است. در این واکسن ها سعی می شود از ترکیبات حیوانی یا شیمیایی کمتر استفاده شود و کل واکسن با بیوسلول ها ساخته شود.
زمان مناسب برای تزریق واکسن آنفولانزا
نکته مهم درباره واکسن آنفولانزا این است که این واکسن بایستی در زمان مناسب خود تزریق شود زیرا تنها در زمان مشخص است که می تواند اثرگذاری مناسب داشته باشد. بهترین زمان برای تزریق واکسن آنفولانزا اواخر شهریور تا حداکثر اواخر مهر ماه است زیر در این بازه زمانی تغییر فصل رخ می دهد که می تواند با خود بیماری ها، تغییرات آب و هوایی و همچنین تغییر در ازدحام و جمعیت مکان ها به وجود بیاورد. همه این تغییرات می توانند زمینه ساز شیوع ویروس باشند و علائم آنفولانزا را در افراد پدیدار نمایند.
دلیل تزریق سالانه واکسن آنفولانزا
همانطور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، بسیاری از افراد می پرسند که چرا باید هرسال این واکسن را تزریق کنند در صورتی که خیلی از واکسن های دیگر تنها به یک یا دو دوز تزریق نیاز دارند.
از آنجایی که ویروس های آنفولانزا به سرعت تکامل می یابند، واکسن سال گذشته ممکن است از شما در برابر ویروس های امسال محافظت نکند. هر ساله واکسن‌های جدیدی برای بیماری آنفولانزا تولید و توزیع می‌شوند تا با انواع جدیدتر ویروس‌های آنفولانزا که به سرعت در حال تطبیق هستند، همگام شوند.
عملکرد واکسن در بدن به چه صورت است؟
وقتی واکسینه می شوید، سیستم ایمنی بدن شما آنتی بادی هایی تولید می کند تا از شما در برابر ویروس های موجود در واکسن محافظت کند. اما سطح و میزان آنتی بادی ممکن است در طول زمان کاهش یابد که این خود دلیل دیگری برای تزریق مجدد واکسن آنفولانزا به طور سالانه است.
چه افرادی باید و نباید واکسن آنفولانزا دریافت کنند؟
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) واکسیناسیون سالانه ی آنفولانزا را برای همه ی افراد 6 ماهه و بالاتر توصیه می کند. واکسیناسیون به ویژه برای افرادی که در معرض خطر بالای ابتلا به آنفولانزا و عوارض آن هستند، افرادی از جمله:
- زنان حامله
- سالمندان
- نوجوانان
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
کودکان بین 6 ماهه تا 8 ساله زمانی که برای بار اول واکسن را دریافت می کنند، ممکن است نیاز به دریافت دو دوز از واکسن آنفولانزا داشته باشند که حداقل به فاصله 4 هفته از یکدیگر برایشان تزریق می شود. پس از بار اول، این کودکان نیز می توانند سالانه تنها یک تک دوز واکسن آنفولانزا دریافت کنند. یک مطالعه در سال 2017 نشان داد که این واکسن به طور قابل توجهی خطر مرگ کودکان بر اثر آنفولانزا را کاهش می دهد. پیش از تزریق واکسن با پزشک فرزندتان در این رابطه مشورت کنید.
همچنین داشتن شرایط پزشکی مزمن نیز می تواند خطر عوارض آنفولانزا را افزایش دهد. از جمله ی این شرایط مزمن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیماری آسم
- سرطان یا درمان های بیماری سرطان (مانند شیمی درمانی)
- بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
- بیماری های قلبی
- فیبروز سیستیک
- بیماری دیابت
- بیماری های مغزی یا سیستم عصبی
- بیماری HIV/AIDS
- بیماری های کلیوی یا کبدی
- چاقی
هر فردی که بیماری مزمن پزشکی دارد باید واکسن آنفولانزا را دریافت کند. همچنین افرادی که در خانه های سالمندان یا سایر مراکز مراقبتی مدت زندگی می کنند نیز باید واکسن را دریافت کنند.
گفتنی است که افراد با شرایط زیر برای دریافت واکسن بایستی با متخصص آلرژی و آسم مشورت کنند :
- در صورتی که پیشتر نسبت به دریافت واکسن حساسیت بالا نشان داده اید
- افرادی که به تخم مرغ حساسیت دارند ممکن است به واکسن های نوع معمول حساسیت نشان دهند زیرا پروتئین تخم مرغ می تواند برای آن ها مشکل زا باشد.
- کودکان زیر 2 سال
- بزرگسالان 50 سال و بالاتر
- زنان حامله
- کودکان 2 تا 17 ساله که آسپرین یا داروهای حاوی سالیسیلات مصرف می کنند.
- افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
- کودکان 2 تا 4 ساله ای که در 12 ماه گذشته آسم یا خس خس سینه داشته اند
واکسن آنفولانزا را به چه روش هایی می توان دریافت کرد؟
واکسن های آنفولانزا به صورت تزریقی یا اسپری ها استنشاقی از طریق بینی در دسترس هستند. استفاده از اسپری بینی این واکسن، برای افراد بین ۲ تا ۴۹ سال تایید شده است. واکسن تزریقی معمولاً در عضله ی بازو تزریق می شود. اگر یک بزرگسال زیر 65 سال هستید، می‌توانید دریافت واکسن به روش داخل جلدی (داخل پوستی) را نیز انتخاب کنید، یا ممکن است ترجیح دهید واکسن خود را با استفاده از دستگاه جت انژکتور که از جریان باریک و فشار بالا از مایع استفاده می‌کند، دریافت کنید. این دستگاه به جای سوزن به پوست شما نفوذ کرده و تزریق را انجام می دهد.
